W czasach, gdy na horyzoncie pojawiają się wielkie wyzwania gospodarcze, firmy potrzebują liderów zdolnych do przekazywania swojej wiedzy, entuzjazmu, twórczego popędu i empatii w sposób który nie tylko zewnętrznie zmotywuje pracowników poprzez materialne bodźce, lecz przede wszystkim zmobilizuje ich wewnętrzne zaangażowanie.
Ale czym tak naprawdę jest przywództwo, jakie ma cechy i jak jest definiowane w normach takich jak ISO 9001 czy IATF 16949. Normy, czyli zbiór uznanych „dobrych praktyk,” są fundamentem funkcjonowania milionów organizacji na całym świecie. A uniwersalne zasady zarządzania jakością, takie jak przywództwo, odgrywają kluczową rolę w zapewnieniu stabilności i ciągłości działania wielu z nich, tworząc solidną podstawę do osiągania sukcesów w dynamicznie zmieniającym się otoczeniu.
Czym jest przywództwo? Perspektywa ekspertów
John C. Maxwell, jeden z największych autorytetów w dziedzinie przywództwa, definiuje przywództwo jako „proces wywierania wpływu na innych w celu osiągnięcia wspólnych celów”. Z kolei Peter Drucker uważa, że „przywództwo to podnoszenie wizji ludzi na wyższy poziom, podnoszenie ich wydajności na wyższy standard i budowanie ich osobowości poza normalne ograniczenia”.
Warto też przywołać opinię Stephena Drotter, autora bestsellerowej książki The Performance Pipeline: „Gdzie nie spojrzeć sami zwycięzcy, a wewnętrzne problemy strukturalne chowano pod płaszczykiem wzrostu zysków. I nagle – koniec, załamanie się gospodarki. Globalny kryzys finansowy zajrzał do każdej firmy”. Zgadzam się z autorem książki, że bardzo często mamy do czynienia z sytuacją, w której liderzy poświęcają dużo czasu na rozwiązywanie aktualnych problemów osobiście, a zbyt mało na przewidywanie i planowanie przyszłości oraz rozwój swoich pracowników. Autor w swojej książce przedstawia koncepcję zarządzania wydajnością w organizacjach, skupiając się na kluczowych zadaniach liderów na różnych poziomach zarządzania. Cztery kluczowe imperatywy, którymi powinni kierować się liderzy, są doskonałym uzupełnieniem zmian, jakich obecnie doświadczają organizacje.
- Więcej myślenia, więcej nauki
To zasada, która powinna przyświecać liderom na wszystkich poziomach organizacji. Ich rola wymaga uwzględnienia złożoności otaczającego świata, a także umiejętności dostosowania się do dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości. Liderzy muszą brać pod uwagę szeroki kontekst organizacji, uwzględniając trendy ekonomiczne, globalne wydarzenia polityczne, zmienność kursów walutowych oraz najlepsze praktyki wypracowane na świecie, które często znajdują swoje odzwierciedlenie w międzynarodowych normach ISO.
Taka odpowiedzialność obejmuje zarówno strategiczne analizy szerokiego spektrum zmiennych, jak i skuteczne działanie w codziennej pracy. Kluczowe jest, aby podejmowane decyzje i osiągane wyniki były zawsze powiązane z konkretnym kontekstem organizacyjnym. Ważne jest także oparcie się na własnych doświadczeniach, rzetelnych obserwacjach oraz wiedzy pochodzącej ze sprawdzonych i zaufanych źródeł. Tylko w ten sposób można budować fundamenty trwałego rozwoju i skutecznie reagować na wyzwania współczesnego świata.
Każdy lider poświęca od pół godziny do godziny lub więcej każdego dnia na nieprzerwane niczym myślenie.
- Innowacje to część codziennej pracy Lidera
Niestety prawdą jest, że w większości przypadków, firmy bardziej zniechęcają niż zachęcają swoich pracowników do generowania swoich pomysłów. Systemy motywacyjne, które mają za cel motywować i zaangażować pracowników w ciągłe doskonalenie procesów organizacji w rezultacie motywują do zarabiania więcej pieniędzy, a nie do skuteczniejszej czy efektywniejszej pracy. Jak twierdził Edwards Deming premia za wydajność jest najsilniejszym hamulcem jakości i wydajności w zachodnim świecie.
Więc co tak naprawdę naje sensu działaniom? Zachęcam do przeczytania E-booka pt. „Tajniki zaangażowania”, w którym przez pryzmat własnych doświadczeń i przykładów partnerów JBR podkreśliłam znaczenie nadawania sensu działaniom przez zaspokajanie potrzeb społecznych i godnościowych pracowników.
„Tajniki zaangażowania” – Anna Farion
Warto również zauważyć, że panujący w wielu firmach chaos i zamieszanie skutecznie tłumią pojawianie się nowych idei. Zamiast nich na spotkaniach dotyczących strategii i budżetu dominują głośne i stanowcze głosy broniące status quo, utrwalając istniejące schematy i hamując innowacyjność.
Wszyscy mają dążyć do innowacyjności traktując to jako naturalną i codzienną czynność.
- Precyzyjne określenie roli i celu
Zbyt rzadko uczymy się, jak skutecznie realizować nasze zadania, a jeszcze rzadziej, jak ukierunkować organizację na jeden jasno określony cel i skutecznie wdrażać strategię.
Norma IATF 16949, skierowana do sektora motoryzacyjnego, wprowadza istotne wymagania dotyczące zaangażowania najwyższego kierownictwa, definiując pojęcie „przywództwa” (punkt 5.1 standardu). Jednym z kluczowych elementów tego podejścia jest oficjalne ustanowienie „Właścicieli Procesów” (punkt 5.1.1.3), którzy muszą w pełni rozumieć swoje role. Oznacza to nie tylko posiadanie jasno określonych obowiązków i uprawnień, ale także odpowiednich kompetencji, zgodnie z wymaganiami punktu 7.2.
Z kolei norma ISO 10010 precyzuje (punkt 3.3) definicję właściciela procesu. Na poziomie organizacyjnym właściciel procesu to osoba (lub zespół) odpowiedzialna za opis standardowego procesu; na poziomie projektu właściciel procesu to osoba (lub zespół) odpowiedzialna za opis określonego procesu. Proces może mieć wielu właścicieli na różnych poziomach odpowiedzialności.
Zadaniem lidera jest precyzyjne określenie roli i funkcji każdego pracownika.
- Liczy się generowanie wartości
Często sprawy pilne lub mniej istotne przyćmiewają to, co naprawdę ważne. Pracownik zmotywowany, który rzetelnie wykonuje swoją pracę, robi to co według niego jest właściwe, jednak niekonicznie ma to związek z prawdziwą wartością dodaną.
Liderzy muszą tworzyć takie środowisko, które pozwoli skupić się na tym, co ważne.
Przywództwo w normach ISO
Normy ISO uznają przywództwo za jedną z siedmiu fundamentalnych zasad skutecznego i efektywnego zarządzania jakością, a co za tym idzie – całą organizacją. Przyjrzyjmy się, co o przywództwie mówią poszczególne normy:
ISO 10010:2022 (Quality management — Guidance to understand, evaluate and improve organizational quality culture)
Przewodnik ISO 10010, poświęcony kulturze jakości, wskazuje na znaczenie przywództwa w budowaniu organizacji opartej na wartościach. Liderzy bowiem muszą tworzyć środowisko sprzyjające innowacyjności, budowaniu świadomości jakościowej (czytaj: odpowiedzialności) i zaangażowaniu.
Interpretacja ISO 10010
Przywództwo i ludzie
Organizacja musi wykazać zaangażowanie najwyższego kierownictwa w rozwój i doskonalenie kultury jakości, ponieważ jest to potencjalnie najważniejszy czynnik sukcesu. Liderzy muszą wyznaczać wizję, misję, wartości i kulturę organizacji, zapewniając jednocześnie, że pożądane zachowania są komunikowane i realizowane. Ważne jest również uwzględnianie osobowości kluczowych liderów oraz wpływu ich postaw na organizację.
Polecam książkę: Twój psychologiczny autoportret i 14 typów osobowości
Role i obowiązki lidera
Najwyższe kierownictwo musi uznać kulturę jakości za kluczowy element kultury organizacyjnej. To, w jakim stopniu liderzy promują pożądane postawy, sposób myślenia i zrozumienie, ma bezpośredni wpływ na efektywność organizacji. Kluczowe działania liderów to:
- ustanawianie i komunikowanie kultury jakości,
- zapewnienie polityk i zasobów wspierających jakość,
- angażowanie i wspieranie zespołów w realizacji celów jakościowych,
- dawanie przykładu poprzez własne postawy i zachowania.
ISO 9001:2015 (Quality management systems – Requirements)
Norma ISO 9001:2015 kładzie duży nacisk na rolę przywództwa w systemie zarządzania jakością. Rozdział 5 „Przywództwo” opisuje odpowiedzialność najwyższego kierownictwa, w tym:
- wyznaczanie kierunku strategicznego,
- zapewnienie zgodności systemu zarządzania jakością z celami organizacji,
- promowanie podejścia procesowego i myślenia opartego na ryzyku,
- wspieranie pracowników i zapewnienie środków do realizacji celów.
ISO 9001 podkreśla, że liderzy powinni angażować pracowników w osiąganie celów organizacji, tworzyć kulturę otwartości i wspierać ich rozwój osobisty.
IATF 16949:2016 (Quality management system requirements for automotive production, service and/or accessory parts)
Norma IATF 16949 rozwija wymagania ISO 9001 w kontekście specyficznych potrzeb branży. Przywództwo według IATF 16949 to nie tylko wyznaczanie kierunku, ale także aktywne uczestnictwo kierownictwa w procesach kluczowych dla jakości, takich jak:
- przeglądy zarządzania,
- analiza ryzyka i szans,
- promowanie kultury jakości i ciągłego doskonalenia.
Standard IATF 16949 znacząco podnosi wymagania w zakresie zaangażowania najwyższego kierownictwa wprowadzając pojęcie „przywództwa” Najwyższego Kierownictwa (punkt 5.1 standardu), którego to częścią jest oficjalne powołanie „Właścicieli Procesów” (5.1.1.3) rozumiejących swe role (czytaj: mających określone zakresy obowiązków i uprawnień) i posiadających jasno zdefiniowane kompetencje (7.2).
Anna Farion
