Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania w Krakowie to spółka z tradycjami sięgającymi 1866 roku, czyli momentu odrodzenia się samorządu Krakowa. Dziś firma zajmuje się dwoma ważnymi aspektami funkcjonowania nowoczesnego miasta: zarządza systemem gospodarowania odpadami oraz systemem oczyszczania miasta.
W obu zadaniach spółka kieruje się najwyższymi standardami i stawia sobie wysokie wymagania, podążając za najnowszymi rozwiązaniami.
Pakiet dyrektyw unijnych w sprawie circular economy – gospodarki w obiegu zamkniętym, został przyjęty przez Komisję Europejską w grudniu 2015 roku. To zbiór wytycznych nakreślających kierunek postępowania z odpadami i surowcami wtórnymi, którymi powinny podążać wszystkie kraje Unii Europejskiej. W skrócie, chodzi o maksymalne, powtórne wykorzystanie wszelkich możliwych odpadów i surowców z nich pochodzących – ograniczenie marnotrawstwa potencjalnej, zawartej w odpadach, energii.
Póki co brakuje przepisów krajowych, które by regulowały te kwestie. MPO Kraków jednak od lat realizuje działania, które wpisują się w filozofię gospodarki o obiegu zamkniętym. Wraz ze swoim systemem gospodarowania odpadami, który jest uznawany przez ekspertów za najlepiej zorganizowany i najbardziej kompletny system w Polsce, podąża w dobrym kierunku wraz z europejskimi liderami. Krakowska spółka jest w czołówce, ale żeby utrzymywać tak wysokie tempo, MPO Kraków musi się cały czas rozwijać, szukać nowych sposobów pozyskiwania i wykorzystywania surowców wtórnych. W gospodarce o systemie zamkniętym kluczową rolę odgrywa selektywna zbiórka odpadów.
Wszystkie instalacje do przetwarzania odpadów są zarządzane przez MPO i jest to jedna z przyczyn, dla których Kraków ma jeden z najwyższych poziomów recyklingu wśród dużych miast w Polsce. Niemal 40% wszystkich śmieci jest zbieranych w sposób selektywny.
MPO Kraków uruchamia szereg dodatkowych i unikatowych w skali kraju programów, dzięki którym mieszkańcy miasta mogą oddawać w zasadzie każdy rodzaj odpadów selektywnie. Przede wszystkim jednak MPO Kraków edukuje – każdego roku w programach i warsztatach edukacyjnych, organizowanych przez firmę, uczestniczy około 10 tys. osób, głównie dzieci i młodzieży, ale też seniorów. Osiem różnych programów edukacyjnych jest dostosowanych do grup wiekowych pod względem treści i formy zajęć.
Przykładem postępowania wpisującego się w ramy gospodarki o obiegu zamkniętym jest maksymalne wykorzystywanie drewna: MPO Kraków odbiera od mieszkańców miasta odpady wielkogabarytowe: stare meble, łóżka, fotele, kanapy, biurka, szafy. Część z nich mieszkańcy przywożą samodzielnie do Lamusowni przy ul. Nowohuckiej 1 lub Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych przy ul. Krzemienieckiej 40. Firmy i przedsiębiorcy pozbywają się tam palet po przewożonych towarach czy innych odpadów, w tym również drewnianych. Tak pozyskane drewno i elementy pochodzące z drewna mogą być wykorzystane na różne sposoby. Idea jest jedna: drewno ma wrócić do użycia.
Z całości zebranego drewna wybierane są najlepsze elementy, które od razu nadają się do ponownego użycia. Kolejna część zebranego drewna (wymieszanego z różnych elementów) jest mielona i przekazywana firmom meblarskim, które wytwarzają z nich płyty meblowe i paździerzowe. Z części elementów drewnianych pracownicy MPO Kraków robią budki lęgowe dla ptaków i karmniki, które są rozdawane mieszkańcom miasta (każdego roku ok. 800-1000 sztuk). To, co się nie nadaje do innego wykorzystania (drobne części, pył) staje się częścią paliwa alternatywnego, które zastępuje węgiel kamienny w cementowaniach. Główną ideą, która przyświeca tym działaniom, jest oszczędność surowców wtórnych.
Dla różnych rodzajów odpadów zarządzające systemem gospodarki odpadami w mieście MPO Kraków i podmioty współtworzące ten system starają się znaleźć jak najlepsze i najbardziej ekologiczne zastosowanie. Przykładowo, żużle powstające ze spalania odpadów zmieszanych w Zakładzie Termicznego Przekształcania Odpadów w Krakowie są wykorzystywane do budowy dróg. Podobnie jak zbierany od mieszkańców gruz. Odpady opakowaniowe (papier, tektura, tworzywa sztuczne, szkło i metale) trafiają do recyklingu, odpady kuchenne i zielone są kompostowane, a naturalny gaz wytwarzany na składowisku odpadów w 100% przekształcany jest w energię cieplną i elektryczną, która jest oddawana do sieci zewnętrznej.
Postępowanie według zasad gospodarki w obiegu zamkniętym pozwala oszczędzać energię elektryczną, ciepło, a przede wszystkim zasoby naturalne, surowce wtórne oraz paliwa kopalne, których nie trzeba wydobywać.
- Przykładowo w 2016 roku w sortowniach MPO Kraków odzyskano około 7,5 tys. ton papieru, co pozwoliło ocalić 130 tysięcy drzew, czyli ponad 300 hektarów lasu. Taka liczba drzew zapewnia roczne zapotrzebowanie tlenu dla 250 tysięcy osób.
- W tym samym czasie odzyskano również ponad 9 tys. ton szkła. Z takiej ilości stłuczki szklanej można wyprodukować około 30 milionów butelek, oszczędzając 11 tysięcy ton surowców naturalnych oraz około 4,8 tysiąca GJ (gigadżuli) energii cieplnej.
- Tworzywa sztuczne odzyskane w tym samym czasie (ok. 9,6 tys. ton) to surowce wtórne, z których można wyprodukować ponad 100 milionów toreb foliowych oraz prawie 6 milionów polarów lub 175 mln butelek PET.
- W okresie od stycznia do grudnia 2016 roku w sortowniach w Centrum Ekologicznym Barycz odzyskano około 1 900 ton złomu, co pozwoliło na zaoszczędzenie przy wytopie metali około 2 100 ton rudy oraz prawie 5 200 GJ (gigadżuli) energii. Zaoszczędzona ilość energii pozwoliłaby na ogrzewanie przez cały sezon grzewczy 377 mieszkań o powierzchni 60 m2.
Korzyści są oczywiste, nie tylko w wymiarze finansowym. Dzięki praktycznemu stosowaniu filozofii gospodarki o obiegu zamkniętym, rośnie jakość usług, które MPO Kraków oferuje mieszkańcom miasta, a jakość ta przekłada się na zadowolenie i poziom życia Krakowian.
oprac. Piotr Odorczuk
